روانشناسی مثبت گرا 2

با توجه به زیاد بود نهاد های مثبت بسیار بیشتر ازموارد افراد جذب نهادها و اشخاص برجسته ی امور غیر مثبت قرار می گیرند که احتیاج به بررسی دارند

برخی از این قابلیت ها در همه مکان ها حاضر هستند ولی جهانی محسوب نمی شوند

 

سه معیاری که قابلیت ها باید داشته باشند ، عبارتند از :

1-      تقریباً در تمام فرهنگ ها با ارزش تلقی شوند.

2-      آنها به خودی خود با ارزشند ، نه به عنوان وسیله ای برای تحقق اهدافی دیگر.

3-      آنها انعطاف پذیر اند.

 

 

خردمندی و دانش

خردمندی و دانش- توانایی شما برای کسب دانش و استفاده از آن به شیوه ایی خردمندانه و درست مهم است. جدول 2-7 توانایی های مختلفی که با خردمندی و دانش مرتبط اند، ویژگی های هر توانایی و فعالیت هایی که شما می توانید آن توانایی را به بهترین وجه به کار ببرید را برمی شمارد.

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی
درباره ی جنبه های روزمره زندگی تان و یافتن روشهای جدید برخورد با تکالیف فکر کنید. به بیرون توجه کنید، برای مثال بوسیله ی رفتن به پیاده روی و سرک کشیدن در دورو برتان: مناظر، ساختمان ها، مردم.	نوآوری(originality) و ابتکار(ingenuity). تمرکز کردن بر روی راههای جدید و خلاقانه ی انجام دادن فعالیت ها.	خلاقیت
به یک رویداد خاص در زندگی تان توجه کنید- تصمیمی که گرفته اید یا عملی که انجام گرفته- و به طور انتقادی آن رویداد را ارزیابی کنید. چه چیزی خوب پیش رفته و شما چه چیزی را توانسته اید به صورت متفاوتی انجام دهید؟ یک موضوع که درباره ی آن به شدت متأثر می شوید را انتخاب کنید و آن را با استدلال های گوناگونی که آن موضوع را از زوایای مختلف مورد توجه قرار می دهند بررسی کنید. آیا آنها دلایل خوبی هستند که چرا چیزی آن طور است که هست؟	تفکر انتقادی: تحلیل کردن حقایق، تفکر کردن از طریق در نظر گرفتن تمام استدلال ها، اجتناب کردن از حدس ها و بوجود آوردن نظرات. توانایی درک کردن اطلاعات جدید و به کار گیری آن برای یک مشکل. بی تعصبی.	قضاوت
سعی کنید فعالیت یا مشغولیتی را در پیش بگیرید که احتمالا به شما فشار آورده و شما را به چالش بکشد.	نشان دادن علاقمندی. تمایل داشتن به دانستن. همیشه در جستجوی چیزهای نادر و غیر معمول بودن. کنجکاو بودن. پرسشگر بودن.	کنجکاوی
برای موضوعی که همیشه به آن علاقمند بوده اید به یک گروه شبانه بپیوندید. به طور گسترده و عمیقا مطالعه کنید تا دانش و فهم تان را افزایش دهید و درباره ی موضوعاتی که شما را علاقمند می کند با افراد هم عقیده تان بحث کنید.	گرسنه بودن برای دانش. لذت بردن از یادگیری و کسب مهارتهای جدید به طور رسمی یا غیر رسمی. خود بهبودی(self- improvement). پذیرا بودن. سخت کوش بودن.	عشق به یادگیری
دیدگاه هایتان درباره ی جهان، درباره ی مردم و راهی که مردم زندگی شان را به آن سو هدایت می کنند به نوشتن بپردازید. یک فرد مرده یا زنده را انتخاب کنید، کسی که او را تحسین می کنید و درباره ی اینکه چگونه آن فرد زندگی کرده است یاد بگیرید.	توجه کردن به حقایق و اهمیت نسبی آنها. دیدن دیدگاه های مختلف. جستجوی علت و معلول. بنا نهادن تفاهم.	چشم انداز

 

 

 

شجاعت

شجاعت به معنی یافتن راههای چیره شدن بر موانع و تسلیم نشدن است که به شما کمک می کند به اهدافتان دست یابید. جدول 3-5 توانایی های مختلفی که با شجاعت ارتباط دارند و ویژگی های هر توانایی را بر می شمارد و به شما ایده هایی برای بررسی کردن اینکه چگونه شجاعت تان را اندازه بگیرید می دهد.

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی
در مباحثات مربوط به یک موضوع که بر تمام گروههای جامعه تأثیر می گذارد شرکت کنید مانند گرم شدن جهانی. به یک مبارزه بپیوندید که به دلیلی انجام می گیرد که شما به آن ایمان دارید.	بی پرده حرف زدن وقتی که مخالف چیزی هستید. روبرو شدن با موقعیت ها حتی وقتی ترسیده اید. ایمان داشتن به آنچه که درست است و روبرو شدن با مخالفت. محکم بودن و آماده بودن برای اینکه خودتان را غیرمحبوب کنید.	شجاعت
برای خودتان یک تکلیف را به انتخاب خودتان در نظر بگیرید و آن را به اتمام برسانید. یک تکلیف را که به دلیل مواجهه شدن با موانع آن را به تعویق انداخته اید را انتخاب کنید و به اتمام برسانید.	به تلاش کردن ادامه دادن حتی اگر به پیش رفتن سخت است. انجام دادن هر چیزی که برای پایان دادن به یک فعالیت نیاز است. ثابت قدم بودن.	پشتکار
یک فهرست از شیوه های رفتار کردنِ قابل قبول تهیه کنید برای همیشه صادق بودن. موقعیت هایی را که ممکن است همیشه در آنها صادقانه و اخلاقی عمل نکنید را بشناسید یک طرح را برای عمل کردن با یکپارچگی ارائه دهید.	به عهده گرفتن مسؤلیت احساسات و اعمال خودتان. صادق و روراست بودن با خودتان. شریف و منزه بودن از وسوسه انگیزی.	یکپارچگی
سطوح انرژی تان را بوسیله ی پرداختن به یک تمرین منظم یا ورزشی که از آن لذت می کنید افزایش دهید. وقتی با یک تکلیف برخورد می کنید، درباره ی تمام راههایی که می توانید آن تکلیف را جالب تر و مهیج تر کنید بیاندیشید.	داشتن یک علاقه پرشور. احساس کردن به طوری که  انگار زندگی یک ماجراست و برخورد کردن با همه ی کارهایی که می کنید با انرژی و اشتیاق.	اشتیاق

انسانیت

عاشق بودن یا داشتن انسانیت به معنی داشتن توانایی و ظرفیت برای نشان دادن توجه و نگرانی نسبت به دیگران است. جدول 4-7 توانایی های مختلفی که با عشق ارتباط دارند، ویژگی های هر توانایی و مثال هایی درباره ی شیوه های نشان دادن عشق و توجه را بر می شمارد.

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی ها
به افراد بگویید که به آنها اهمیت می دهید و به آنها عشق می ورزید. وقت و توجه تان را به عنوان هدیه به افراد بدهید.	داشتن یک رابطه ی نزدیک با یک شخص. پیوند داشتن. احترام نهادن به یک فرد بخصوص وقتی که چنین احساساتی متقابل باشد.	صمیمیت
سه عمل مهربانانه را برای دوستان، خانواده و افراد غریبه به مرحله عمل در آورید. درباره ی انجام دادن کارهای داوطلبانه بیندیشید؛ حتی دو ساعت کار داوطلبانه در هفته می تواند در زندگی دیگران تغییر ایجاد کند.	مراقبت کردن و کمک کردن به دیگران و محبت کردن به آنها. بخشنده و خیر بودن.	مهربانی
درباره ی فردی که به طور خاص دوستش ندارید فکر کنید و یک فهرست از خصوصیات خوب او تهیه کنید. برای سپاسگزاری از افراد بخاطر هر کاری که انجام می دهند اهمیت قائل شوید، مهم نیست آن عمل چقدر کوچک است، بخصوص اگر آننا چیزی را انجام می دهند که جزو کارشان نیست.	علاقه داشتن به معاشرت و در دست گرفتن موقعیت های اجتماعی با اعتماد بنفس. تلاش کردن برای کسب تفاهم و درک کردن انگیزه های افراد و شیوه ایی که آنها فکر، رفتار و احساس می کنند.	معاشرتی بودن

 

 

عدالت

قانون مداری و اجرا کردن عدالت باعث بوجود آمدن یک جامعه ی منصفانه و مساوی می شود. جدول 5-7 توانایی های مختلفی را که با عدالت مرتبط اند، ویژگی های هر توانایی و پیشنهاد هایی برای به عمل درآوردن این توانایی ها را فهرست می کند.

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی ها
به یک گروه محلی که هدفش بهبود بخشیدن به جامعه ی شماست بپیوندید یا یک عضو انجمن منتخب شوید. یک رویداد محلی را سازماندهی کنید.	سهم خودتان را برای جامعه ادا کردن. فعالیت کردن در یک تیم برای نفع عمومی. وفاداری.	احساس مسئولیت
همیشه اشتباه هایتان را بپذیرید و معذرت خواهی کنید. مواقعی را خودخواه و بی انصاف بوده اید را تشخیص دهید و در مورد شیوه هایی که می توانستید با انصاف و بخشندگی بیشتری رفتارکنید بیندیشید.	در رفتارهایتان صادق بودن. بی طرفی. به هر کسی یک شانس منصفانه دادن و اجازه ندادن به اینکه احساسات شخصی تان بر یک موقعیت تأثیر بگذارند.	انصاف
یک رهبر که که او را تحسین می کنید را برگزینید و خصوصیاتش و شیوه های عملی که او استفاده می کند تا مردم از او پیروی کنند را بشناسید. یک رویداد را برای خانواده، دوستان یا اجتماع محلی تان سازماندهی کنید.	داشتن توانایی اداره کردن و سازماندهی کردن فعالیت ها.تشویق کردن یک گروه برای انجام دادن کارها. حفظ کردن نظم و لذت بردن از روابط خوب با مردم.	رهبری

 

فضیلت عدالت و توانایی های همراه با آن نه تنها بر شما و اطرافیانتان تأثیر دارند بلکه همچنین در ساختن دنیا به صورت مکانی بهتر نیز نقش دارند، برای مثال در سرکارتان و اجتماع محلی تان.

میانه روی

میانه روی به معنی اتخاذ یک رویکرد متوازن و متعادل نسبت به زندگی و خویشتن دار بودن است. در پیش گرفتن میانه روی به شما اجازه می دهد تا خودتان و دیگران را از افراط کاری ها در زندگی محافظت کنید. جدول 6-7 توانایی های مختلفی که با میانه روی مرتبط اند و ویژگی های هر توانایی را بر می شمارد و به شما پیشنهاد هایی برای به مرحله ی عمل درآوردن میانه روی را ارائه می دهد

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی ها
در مورد شخصی که بخشیدن او را کار سختی یافته اید فکر کنید و سعی کنید بفهمید چه اتفاقی رخ داده است، به موقعیت از دیدگاه فرد دیگر نگاه کنید. سعی کنید که اختلافات با افراد دیگر را بوسیله ی مطرح کردن اینکه چه احساسی می کنید و با جستجو کردن یک نتیجه ی برد – برد حل و فصل کنید.	نشان دادن آمادگی برای بخشیدن و فراموش کردن و قادر به دادن شانس مجد به افراد بودن. صبور بودن و اجتناب از تحمیل درد و تنبیه. بخشیدن دو طرفه.	بخشش
وقتی در یک گروه کار می کنید به دیگران فرصت دهید تا دیدگاهها و نظراتشان را بیان کنند، بخصوص اگر می دانید که ممکن است آنها با شما مخالف باشند. فقط بوسیله ی گفتن یک "از شما متشکرم" ساده افراد را مؤدبانه تحسین کنید.	در جستجوی شناساندن خود نبودن، متواضع بودن و اجازه ی این را دادن که اعمالتان برای خودشان صحبت کنند.	فروتنی
با دقت به آنچه که فرد دیگری در حال گفتن آن است گوش دهید، قبل از تصمیم گرفتن درباره ی آن فرد تمام حقایق را گردآوری کنید. درباره ی تأثیر تصمیم هایتان نه فقط در آن لحظه بلکه شاید برای یک سال یا بیشتر بیندیشید.	دانستن اینکه چه موقع کاری را متوقف و آن را ول کنید. اجتناب کردن از خطرات غیر ضروری. اندیشیدن در مورد انتخاب ها. دقت کردن در اعمال و انتخاب واژه هایتان.	احتیاط
برای خودتان یک هدف برگزینید و به آن عمل کنید. بوسیله ی کاهش دادن چیزهای حواس پرت کننده به حداقل خودتان را متمرکز بر آنچه که در حال انجام آن هستید نگه دارید.	داشتن توانایی برای کنترل کردن تفکر و رفتارتان. قادر به وفق دادن و تعدیل کردن احساسات و رفتارتان بر طبق موقعیت.	خود گردانی

 

 

تعالی

تعالی به فراتر رفتن از امور معمولی و آرمان گرا بودن و همچنین به دادن معنی و هدف به زندگی تان مربوط است. جدول 7-7 به شما توانایی های مختلف مرتبط با تعالی و ویژگی های هر توانایی را  ارائه می دهد و روشهایی را برای اینکه زندگی تان را کمال یافته تر و کامل تر بکنید پیشنهاد می دهد.

فعالیت ها	ویژگی ها	توانایی ها
هر صبح و عصر پنج دقیقه را صرف مشاهده کردن شگفتی های طبیعت بکنید. جلوی عکس مورد علاقه تان بأیستید، آن را از هر زاویه ایی ببینید، به تمام رنگ هه و شکل های آن نگاه کنید.	قادر به درک کردن زیبایی و برتری در هر حوزه ایی بودن.	درک
یک فهرست از تمام چیزهای زندگی تان که باید بخاطر آنها سپاسگزار باشید تهیه کنید(افراد، مکان ها، رویدادها). به دو نفر از دوستانتان زنگ بزنید و به آنها بگویید که همیشه چه دوستان بزرگی بوده اند.	سپاسگزار بودن بخاطر چیزهایی که اتفاق افتاده اند و تشکر کردن. داشتن احساسات صمیمانه و دوستانه نسبت به دیگران.	قدر دانی
با افرادی که می دانید بر یک موقعیت سخت چیره شده اند صحبت کنید و از آنها بپرسید که چگونه از سختی هایشان عبور کرده اند. به زمانی در زندگی تان برگردید که واقعا احساس ضعف می کردید و بیندیشید که چگونه زمان التیام بخشیده و شما به حرکت خود ادامه داده اید، به خودتان یاددآوری کنید که هیچ چیزی(خوب یا بد) معمولا برای همیشه دوام نمی آورد.	اتخاذ کردن یک نگرش امیدوارانه نسبت به امور. اعتقاد به اینکه هر چیزی بعنوان بهترین چیز است. انجام دادن اعمال مثبت برای بوجود آوردن یک پیامد رضایت بخش.	خوش بینی
به برنامه کمدی محبوبتان در رادیو گوش کنید یا کمدی محبوبتان را در تلویزیون تماشا کنید. در زندگی تان فردی را بیابید که بذله گو است و احساس شوخ طبعی زیادی دارد و هر زمانی را که توانستید با او صرف کنید.	آوردن یک لبخند بر لب دیگران. دیدن جنبه ی خنده دار امور و به خندیدن علاقه داشتن.	شوخ طبعی
ذهنتان را خالی کنید و ده دقیقه در روز را فقط صرف گوش دادن به صدای نفس کشیدنتان  و آرام بودن بکنید. یک فهرست از چیزهای مهم در زندگی تان را تهیه کنیدکه برای شما آرامش و رضایت به همراه دارد و آن را همیشه با خودتان داشته باشید.	اعتقاد داشتن به یک هدف و معنی بالاتر در زندگی. احترام قائل شدن برای اعتقادات و اعمال دینی افراد.	معنویت گرایی

 

 

 

 

3-نهادهای روانشناسی مثبت

مثبت نگری حاصل تعامل آرام و بدون مشکل با محیط اجتماعی است که پیامد آن مجموعه ای از تمایلات مبتنی بر رضایت مندی، خوش بینی، امید، اعتماد و اطمینان خاطر در فرد است. نقطه مقابل آن وجود بیزاری، ترس، عصبانیت، ناامیدی و نگرانی خواهد بود.مثبت نگری زمانی بوجود می آید که افراد احساس نمایند درکشان از خودشان تأیید شده است. مثبت نگری نوعی خیر عمومی است که پیامد و حاصل آن را باید در تشریک مساعی، طراوت اجتماعی، وفاق اجتماعی، عواطف مثبت، زندگی انجمنی و مشارکت اجتماعی جستجو کرد. مثبت نگری نوعی سرمایه عاطفی است که هزینه های کنترل و نظارت رسمی را کاهش می دهد و افراد را متقاعد به رفتار مطابق با ارزش ها و هنجارهای اجتماعی پذیرفته شده می نماید. سرمایه ای که به واسطه استفاده از آن زایش تازه ای پیدا می کند، زیرا وقتی افراد از عواطف مثبتی که دیگران ابراز می دارند استفاده می کنند به نوعی عواطف مثبت تازه ای را تولید می کنند.مهمترین تأثیر مثبت نگری بر زندگی عادی یا روزمره این است که در صورت وجود مثبت نگری زندگی روزمره معطوف به آینده خواهد بود و افراد جامعه از گذشته نگری منفی و داشتن کنش های آنی و لحظه  ای رهایی پیدا خواهند کرد. آنها پذیرای برنامه داشتن و کنش های عقلانی معطوف به هدف خواهند شد؛ کنش هایی که آنها را وادار به تلاش و کوشش مضاعف و نیل به اهداف متعالی تر می نماید به گونه ای که نوعی آینده گرایی و آینده اندیشی را در افراد جامعه تقویت می نماید که خود می تواند پیامدهای مثبت متعددی را به دنبال داشته باشد.
هر چند که مثبت نگری در نگاه نخست و نقطه آغازین از خود فرد شروع می شود و تجلی آن را در فرد می بینیم اما حاصل آن در تجربه جمعی فرد که در فرآیند تعامل اجتماعی شکل می گیرد دیده می شود؛ تجربه ای که نمونه آن را در جامعه و فرهنگ حاکم بر آن می بینیم. جوامع منعطف، بالنده و پویا در قیاس با جوامع سخت و ایستا و بسته از آمادگی بیشتری برای مثبت نگری برخوردار هستند زیرا جوامع و فرهنگ های بسته بیشتر خصلت جرم گرایانه دارند که بیشتر آن مولد نوعی بدبینی هستند.
فرهنگ جامعه تأثیر بسزایی در مثبت نگری یا برعکس آن در منفی نگری دارد. در جامعه ای که بدی، زشتی، ظلم و شرارت وجود دارد این امر باعث می شود تا افراد هر روز با آن بدی ها روبه رو شوند و کم کم عادت کنند تا فقط زشتی ها را تداعی نمایند.اگر منفی نگری در جامعه ای شایع شود کودکان و نوجوانان آن جامعه با مشاهده منفی گرایی تحت تأثیر قرار می گیرند و همان طور که تئوری یادگیری مشاهده ای بیان می کند این نگرش و رفتار را یاد می گیرند و بروز می دهند.تقویت ارزش های اخلاقی مثبت در جامعه مدیون کار و تلاش، صداقت، تعاون و همکاری، احترام به یکدیگر و تقویت عزت نفس در سطح فردی و در سطح ملی و تقویت عملکرد،  کارایی سازمانی و حوزه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی است و می تواند مثبت نگری را در بین افراد جامعه تقویت نمایند. علاوه بر این تقویت غرور ملی می تواند زمینه را برای مثبت اندیشی فراهم نما ید و از موانعی که باعث پیشرفت مثبت نگری می گردد می توان عدم احساس موفقیت و کارا بودن و نرسیدن به آ رزوها و آرمان ها و ناامیدی  و بدبینی را نام برد.متن زیر بیانی از خانم ویرجینیا ستیر درمانگر انسان  دوست است و می تواند بیانگر مثبت اندیشی و عزت نفس باشد. چه خوب است هر کس به عنوان اعلامیه جهانی حقوق من، آن را در اتاقش نصب کند و هر چند یک بار آن را بخواند:
می خواهم بدون اسارت دوستت بدارم،
با آزادی کنارت باشم،
بدون اصرار تو را بخواهم،
با احساس گناه ترکت نکنم، با سرزنش از تو انتقاد نکنم و با تحقیر به تو کمک نکنم،
و اگر تو نیز با من چنین باشی، یکدیگر را غنی خواهیم کرد.

ابزارها

پرسشنامه ارزش در عمل نیروها (values in action of strengths)

پرسشنامه خود سنجی 240 ماده ای با این پرسشنامه می توانیم نیروهای تاییدی را به گونه ای پایا شناسایی کنیم که نخست گام تعیین کننده برای افزایش کامروایی است . (via-is)

پرسشنامه هیجانات فوردیس

معمولا تا چه حدی احساس شادی یا نا شادی دارید ؟

بیش از حد شاد(10) احساس سرمستی ، مسروری عالی

بسیار شاد(9)احساس واقعا خوب ، مشعوف

خیلی شاد(8)با روحیه ، احساس خوب

نسبتاشاد(7) احساس نسبتا خوب و تا حدودی بشاش

کمی شاد(6)فقط اندکی بالاتر از نرمال

خنثی(5)نه شاد و نه ناشاد

کمی ناشاد (4)فقط اندکی پایین تر از خنثی

نسبتا ناشاد(3)فقط کمی دلتنگ

خیلی ناشاد(2)تا حدودی غمگین و بی روحیه

بسیار ناشاد(1)افسرده و غمگین

بیش از حد ناشاد(0)کاملا افسرده کاملا غمگین

کمی بیشتر به هیجانات خود دقت کنید . به طور متوسط چه در صدی از زمان ، احساس شادی می کنید ؟ چه درصدی احساس نا شادی دارید ؟و چه درصدی از زمان را نه احساس شادی و نه احساس ناشادی دارید . در جای خالی زیر بهترین برآوردهای خود را ثبت کنید . توجه داشته باشید که جمع اعدادی که می نویسید برابر با صد باشد

درصد زمانی که احساس شادی دارم ..................درصد

درصد زمانی که احساس  ناشادی دارم ..................درصد

درصد زمانی که احساس خنثی دارم ..................درصد

 

مقیاس هیجان پذیری مثبت و هیجان پذیری منفی – لحظه ای panas

این مقیاس متشکل از تعدادی واژه است که احساسات و هیجانات متفاوتی را توصیف می کنند . هر آیتم را بخوانید و سپس پاسخ مناسب دهید را در جای خالی قرار دهید . مشخص کنید که همین حالا تا چه اندازه چنین احساسی دارید . از مقیاس داده شده برای ثبت پاسخ هایتان استفاده کنید .

1بسیار کم     2  کمی      3  نسبتا      4   زیاد      5  بسیار
علاقه مندی	مثبت		تحریک پذیر	منفی
دلتنگ	منفی		هوشیار	مثبت
هیجان زده	مثبت		شرمنده	منفی
غمگین	منفی		خلاق	مثبت
قوی	مثبت		خشمگین	منفی
گناهکار	منفی		مصمم	مثبت
ترسیده	منفی		با توجه	مثبت
خشن	منفی		عصبی	منفی
مشتاق	مثبت		فعال	مثبت
مفتخر	مثبت		هراسان	منفی

 

مقیاس شادی کلی

در کدام مورد هر کدام از عبارات و یا سوالات زیر ، به دور یکی از نمرات موجود بر روی مقیاس که فکر می کنید به بهترین وجه وضعیت شما را توصیف می کند ، خط بکشید .

1-      به طور کلی من خود را ..................... می دانم .

1(شخصی نه چندان شاد) .................................7 (شخصی بسیار شاد )

2-      در مقایسه با بسیاری از هم سخنان ، من خود را ................می دانم .

1(ناشادتر)........................................7(شاد تر)

3-      برخی از افراد به طور کلی بسیار شاد هستند . آنها صرف نظر از آنچه که در جریان است . از زندگی لذت می برند و از هر چییزی بیشترین استفاده را میکنند . این ویژگی تا چه اندازه در مورد شما صدق می کند ؟

1(به هیچ  وجه).................................7(بسیار زیاد)

4-      برخی از افراد به طور کلی چندان شاد نیستند . آنها هر چند افسرده نمی باشند ، اما هیچ وقت هم به نظر نمی رسد به اندازه ای که باید شاد باشند. این ویژگی تا چه حد د رمورد  شما صدیق می کند ؟

1(به هیچ وجه )................................7 (بسیار زیاد)

 

مقیاس رضایت از زندگی پنج ماده در هفت درجه

پرسشنامه قدر شناسی شش ماده ای در هفت درجه

پرسشنامه انگیزش تجاوز دوازده ماده ای در 5 درجه

پرسشنامه خوش بینی سی دو ماده ای در دو درجه

 پرسشنامه( کنجکاوی، عشق به یادگیری، قضاوت، ابتکار، هوش اجتماعی، روشن بینی، دلیری، پشتکار، راستی، مهربانی، دوست داشتن، شهروندی، انصاف، رهبری، خود کنترلی، دور اندیشی، تواضع، درک، زیبایی، قدردانی، امید، معنویت، بخشش، شوخ طبعی جذابیت)

 

 

کاربردها:

در بین رویکردهای مختلف روان‌شناسی شاید هیچکدام سرعتی را که روان‌شناسی مثبت‌گرا[1] در تبدیل به یک رویکرد عمل گرا و مبتنی بر شواهد پیموده، طی نکرده باشند.

اما روان‌شناسان مثبت‌گرا معتقدند که آنچه در این مدت بیش از پنجاه سال کشف و ابداع شد تنها برای 30% جمعیت بود. اینک زمان پرداختن به آن 70 درصدی است که مشکل روانی ندارند ولی خواهان شادکامی بیشتر و زندگی رضایتمندانه‌تری‌اند.

همراهی چند تن دیگر از روان‌شناسان به ابداع جریان روان‌شناسی مثبت‌گرا اقدام نمودند و در مقالات و آثار خود آن را اینگونه توضیح دادند:

حوزه روان‌شناسی مثبت‌گرا در سطح ذهنی درباره تجارب ذهنی ارزشمند است؛ آسایش روانی (بهزیستی ذهنی)[2] قناعت و خشنودی (از گذشته)، امید و خوش‌بینی (به آینده) و غرقه‌گی [3] و نشاط و شادی (در حال حاضر).

این روان‌شناسی در سطح فردی در مورد صفات مثبت فردی است: ظرفیت عشق‌ورزی و کشش‌های درونی و علائق، شجاعت، مهارت‌های بین‌فردی، احساس زیباشناختی، و خردمندی و حکمت. در سطح گروهی روان‌شناسان مثبت‌گرا به نهادها و فضائل مدنی می‌پردازند، فضائلی که افراد را به سمت شهروندی بهتر سوق می‌دهند؛ مسئولیت‌پذیری، توجه به منافع اجتماعی، دگردوستی (کمک به همنوع)، مدنیت، نوسازی، تساهل و مدارا و اخلاق کار (سلیگمن و چیگزنت میهای، 2000 ص.5).

از آن پس روان‌شناسان به ابعاد مختلف این نحله جدید گرایش یافتند و آن را گسترش دادند. بدین ترتیب به نظر می‌رسد که روان‌شناسی مثبت‌گرا حامل نوعی تغییر نگاه در روان‌شناسی است، تغییر از روان‌شناسی کاستی‌ها و نقاط ضعف به روان‌شناسی نقاط قوت و برتری‌های آدمی روان‌شناسی مثبت‌گرا نوعی تمرکز دوباره بر موضوع روان‌شناسی است و نه یک انقلاب.

سنجش بهزیستی ذهنی (آسایش روانی) و شادکامی و نشاط

از جمله شاخص‌های عمده مورد بررسی در روان‌شناسی مثبت‌گرا موضوع بهزیستی ذهنی (آسایش روانی) است، بهزیستی ذهنی (آسایش روانی) چنین تعریف شده است: «ارزشیابی عاطفی و شناختی یک فرد از زندگی‌اش» (دینر و همکاران، 200، ص 63). بهزیستی ذهنی دارای سه مؤلفه است؛ وجود هیجان‌های مثبت، نبود هیجان‌های منفی و قضاوت شناختی (ذهنی) درباره خشنودی و رضایتمندی از زندگی. ملاحظه این ابعاد نشان می‌دهد که اهمیت بهزیستی ذهنی (آسایش روانی) حتی برای مشکل‌دارترین افراد هم کاملاً ضروری است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که افسردگی و بهزیستی ذهنی با یکدیگر همبستگی منفی و معکوس دارند. ردیف (1989) و ردیف و سنگر (1996) شش حیطه درباره بهزیستی ذهنی (آسایش روانی) برشمرده‌اند که عبارتند از تسلط بر محیط، رشد شخصی، هدف‌مندی در زندیگ، داشتن استقلال، خودپذیری و داشتن روابط مثبت با دیگران (به نقل از ژروف و لینلی، 2006).

سنجش توانمندی‌های ذاتی (شخصی)

همان‌طور که پیشتر بیان شد دومین نوع زندگی با نشاط، زندگی است که فرد در آن در خانواده یا محیط کار یا تفریحات و ... درگیر می‌شود به شکلی که نوعی به (مفهوم نیست تا کجا باید تایپ شود .....)

.

.

زندگی متعهدانه و درگیرانه علاوه بر تمرکز بر توانمندی‌ها بر حالت غرقه‌گی هم معطوف است. زندگی درگیرانه یک زندگی همراه با لذت از نوعی که در نظریه‌های لذت‌گرایانه گفته می‌شود، نیست (داک ورث و همکاران، 2005). به بیان دیگر می‌توان گفت که زندگی درگیرانه فقط زندگی مبتنی بر شادی‌هادی زود‌گذر نمی‌باشد، بلکه نوعی زندگی بر اساس مسرت و خشنودی واقعی بر مبنای انتخاب و کاربست قوی‌ترین استعدادها و لیاقت‌های افراد و در افتادن (چالش) با زندگی است. با این تعریف تجربه غرقه‌گی (استغراق) وجهی از زندگی متعهدانه و درگیرانه است و همان‌گونه که بیان شد در این حالت زمان متوقف می‌شود و فرد گذر زمان را احساس نمی‌کند، هشیاری بر وظیفه‌ای مشخص معطوف می‌شود و از دیگر امور دور می‌شود (شکلی از فقدان هشیاری که مثبت بوده و در زبان عامیانه فارسی از آن به «در بحر کاری فرو رفتن یا غرق شدن» یاد می‌شود (چیکزنت میهای، 2000؛ داک ورث و همکاران، 2005). گفته شده که در تجربه غرقه‌گی فرد دچار بی‌فکری و بی‌احساسی می‌شود که شاید ناشی از این باشد که همه فکر و ذهن فرد بر کار اصلی متمرکز و معطوف شده و لذا منابع روان‌شناختی دیگر امکان تفکر به سایر امور را نمی‌دهد و گویی که منابع‌شناختی انگار که تخلیه شده باشند (داک ورث، 2005). به این ترتیب هر چند که واکنش‌های اولیه بعد از این تجربه کلماتی مثل «چقدر زود گذشت» یا «چقدر جالب بود» یا ... ولی موضوع مهم آن است که این وضعیت حاصل یک واقعه لذت‌بخش آنی نیست بلکه نشان دهنده یک درگیری کامل با موضوع است.

سنجش و اندازه‌گیری معنی (معنی‌یابی)

سومین نوع زندگی شادمانه و با نشاط، زندگی معنی‌دار است. زندگی معنی‌دار همان گونه که ذکر شد یعنی دلبستگی به چیزی فراتر از خویش و در خدمت آن درآمدن. نوعی از خود بریدن و پا بر نفس گذاشتن. بامیستر و ووز (2002) خاطر‌نشان می‌کنند که آن «چیزی» که افراد انتخاب کرده و به آن دل می‌سپارند بسیار متنوع است؛ بعضی این را در ارتباط با خدا و مذهب می‌یابند و برخی در پیوند با خانواده و دوستان و هستند کسانی هم که معنی را در کارشان می‌جویند. بعضی معنی را در رفتن به کنیسه و دیر و معبد و برخی در رفتن به مسجد و کنشت. دیگرانی هم آن را در مشغولیت‌های دیگر جستجو می‌کنند. متون غربی به تصریح یا به تلویح می‌گویند (از جمله داک ورث و همکاران، 2005؛ سلیگمن، 2006 و دیگران) که افراد معنی را صرفاً از یک منبع به دست نمی‌آورند و به دنبال پیوستن به منابع چند‌گانه جهت دستیابی به معنی هستند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک علت عمده بروز افسردگی و بی‌نشاطی در جهان امروز در بی‌معنایی و تهی بودن (احساس خلا) افراد است (سلیگمن، 2000؛ داک ورث و همکاران، 2005؛ پترسون، 2006). اما به رغم این یافته که «یک علت شایع افسردگی و سوء مصرف مواد، تهی بودن [و بی‌ریشگی] یا فقدان معنی در زندگی و درک آن است، به جز معدودی از درمانگران (به‌ویژه درمانگران وجودی) سایر درمانگران و مشاوران برای تمرکز بر این موضوع و معنی یابی در افراد و درمانجویان آموزش چندانی نمی‌بینند و آن‌گونه که داک ورث و همکاران ادعا می‌کنند «تقریباً هیچ درمانگری برای اینکه معنی را اندازه‌گیری کند آموزش نمی‌بیند» (ص 640).

فوردایس، به عنوان نخستین کسی که به طور مشخص و عملی تدابیری در زمینه نشاط ابداع و بکاربست چهارده تاکتیک برای بانشاط شدن افراد به کار برد که از جمله آنها می‌توان به فعال‌تر شدن، اجتماعی‌تر شدن (جمع‌پذیری)، درگیر شدن درکارهای معنی‌دار، برقراری روابط عمیق‌تر و نزدیک تر با کسانی که دوست شان داریم، پایین آوردن سطح انتظارات (کاستن از طول امل) و ولویت‌ دادن به شاد بودن (سلیگمن و همکاران، 2006) اشاره کرد.

طبق تحقیقات و آزمون‌های روان‌شناسان کسانی که چیزهایی که قابل شکرگزاری است را به یاد می‌آورند و شکرگزار بودند و همچنین اعمال مهربانانه بیشتری داشته‌اند، نسبت به گروه مقابل که این کارها را انجام نمی‌دادند، خوشحال‌تر و با‌نشاط‌تر بودند.

 

تدابیر سلیگمن و تیم دانشگاه پنسیلوانیا در حوزه روان‌شناسی مثبت‌گرا و روان‌درمانی مثبت‌گرا

سلیگمن و تیم همکار او که عمدتاً در مرکز روان‌شناسی مثبت‌گرا در دانشگاه پنسیلوانیا مستقرند و این مرکز را محلی برای انجام مجموعه‌ای غنی از تحقیق در این زمینه تبدیل نموده‌اند با توجه به اینکه زندگی با نشاط و مثبت‌ را به سه نوع زندگی شادکامانه، زندگی درگیرانه و متعهدانه و زندگی با معنی تقسیم کرده‌اند؛ به بسط فعالیت‌های خویش برای ارتقای این سه نوع زندگی و در نتیجه ایجاد یک زندگی بانشاط و کامل برای افراد پرداخته‌اند.

این محققان روش درمان ابداعی خود را «روان‌درمانی مثبت‌گرا» نامیده‌اند. آنان درباره رویکرد روان‌درمانی خود چنین می‌نویسند « ما این رویکرد را روان‌درمانی مثبت‌گرا (PPt) می‌نامیم. این نوع روان‌درمانی بر این فرضیه مبتنی است که افسردگی را می‌توان نه‌تنها با کاستن از علایم منفی آن درمان کرد، بلکه می‌توان به طور مستقیم‌تر و در اصل از راه ایجاد عواطف مثبت، تقویت توانمندی‌های ذاتی و معنی هم آن را شفا داد. ایجاد مستقیم این منابع مثبت به شکلی موفقیت‌آمیز ضدافسردگی عمل کرده و از وقوع مجدد علایم منفی آن در آینده هم جلوگیری می‌کند.

به منظور آشنایی با الگوی تدابیر درمانی مورد نظر سلیگمن و تیم تحقیقاتی دانشگاه پنسیلوانیا به اختصار اشاره‌ای به چند تدبیر عملی مدون شده و مورد استفاده آنان می‌شود:

1.     استفاده از توانمندی‌های شخصی: با استفاده از پرسش‌نامه مربوطه افراد پنج توانمندی‌ اول خود را شناخته و به راه‌هایی که فکر می‌کنند از این توانمندی‌ها بهتر و بیشتر می‌توانند در زندگی روزانه خود بهره بگیرند می‌اندیشند. در یک شیوه دیگر از افراد درخواست می‌شود تا به روش‌های دیگر و نوتری برای استفاده از توانمندی‌هایشان فکر کنند.

2.     سه نعمت / سه چیز خوب: فرد هر روز عصر سه مسئله خوب که برایش اتفاق افتاده را می‌نویسد و بعد به این فکر می‌کند که چرا این سه چیز برای او اتفاق افتاده‌اند (تا یک هفته این کار انجام می‌شود).

3.     سوگنامه / زندگینامه: از فرد خواسته می‌شود فکر کند که پس از یک زندگی پرثمر و خشنود کننده از دنیا رفته است. سپس به او گفته می‌شود دوست دارید در سوگ شما چه چیزی گفته شود و چگونه از شما یاد شود؟ فرض کنید قرار است در مجلس ترحیم شما کسی یک یا دو صفحه مطلب درباره شما بخواند؛ خودتان این دو صفحه را بنویسید و به طور خلاصه بگویید دوست داریم چگونه و با چه چیزی از شما یاد بشود.

4.     دیدار تشکر‌آمیز (تشکر از مخلوق): به کسی فکر کنید که بر شما منتی دارد (به او مدیونید) ولی تاکنون هرکز نتوانسته‌اید از او تشکر و تقدیر کنید. نامه‌ای به او بنویسید و در آن مراتب تشکر خود را از او اعلام کنید و به طور حضوری یا از طریق تلفن‌ نامه را با صدای بلند برایش بخوانید.

5.     پاسخدهی فعال / سازنده: یک پاسخ فعال ـ سازنده پاسخی است که در آن به روشی مثبت و گرم به اخبار خوشی که زا فرد دیگری به شما می‌رسد، واکنش نشان می‌دهید. حداقل هر روز یک بار به شکلی فعال و سازنده به کسی که او را می‌شناسید، چنین پاسخی بدهید.

6.     با حوصله کار کردن: روزی یک بار کاری که عادت داشته‌اید با عجله و شتاب انجامش دهید (مثلاً تند غذا خوردن، زود اصلاح کردن، سریع رفتن به سمت کلاس درس و ...) را با طمأنینه و با سرعت کمتر (بدون تعجیل) انجامش دهید. پس از آنکه کار مربوطه را تمام کردید بنویسید که چه کاری کردید چگونه انجام کار امروزی با موارد قبلی تفاوت داشت (چه تفاوتی نحوه انجام با تعجیل و انجام با طمأنینه کار داشت) و در مقایسه با زمانی که آن کار را با عجله و شتابان انجام می‌دادید، در زمان انجام کار با حوصله چه احساسی داشتید (مقایسه احساس شما در دو نحوه انجام کار).

این روش‌ها را می‌توان هم به صورت گروهی و هم فردی اجرا کرد. سلیگمن و همکاران یک پروتکل 12 هفته‌ای هم در این باره ارائه داده‌اند که در 14 جلسه انجام می‌شود. در این جلسات هم فعالیت‌های مربوطه اجرا می‌گردد و هم تکالیف خانگی به افراد داده می‌شود تا در منزل آنها را تمرین کرده و در جلسه بعدی با خود بیاورند.

 

استفاده روزانه از توانایی های ویژه تان

وقتی فهمیدید توانایی هایتان چیست اند می توانید با دردسرهای به کار بستن آنها در زندگی روزمره کنار بیایید. اکنون در وضعیتی هستید که توانایی هایی که در آنها نمره ی پایینی کسب کردید را بپرورانید(بخش " تقویت کردن ضعف هایتان" را ببینید. شناختن توانایی های ویژه تان بر خودآگاهی شما می افزاید و به شما اطلاعاتی که نیاز دارید را می دهد تا درباره ی اینکه چگونه حداکثر بهره را از زندگی روزمره تان ببرید بیندیشید.

بنا نهادن یک زندگی مشتاقانه به معنی استفاده از توانایی هایتان برای نفع خودتان و افراد دیگر، در هر وقت و هر چقدر که می توانید است. وقتی شما به طور کامل به زندگی مشتاق می شوید برای زندگی کردن شور و شوق و رغبت دارید.

هنگام صحبت کردن درباره ی اشتیاق اصطلاحی که اغلب استفاده می شود شکوفایی است. شکوفایی شبیه یک گیاه گلدانی است که وقتی شما تمام مواد مناسب را به آن می دهید(آب، غذا، کود، آفتاب یا سایه) با قدرت و سلامت رشد می کند.

تقویت کردن ضعف هایتان

بعد از پی بردن به ضعیف ترین توانایی هایتان اکنون شما آماده هستید تا کار کردن برای قویتر کردن آنها را شروع کنید. قویترین توانایی های ویژه تان می توانند برای یافتن شیوه های خلاقانه ی پرورش دادن آن توانایی هایی که احساس می کنید به توجه بیشتری نیاز دارند استفاده شوند. شما همچنین می توانید همچنانکه پیشتر در این فصل گفته شد به طور مستقیم به توانایی های ضعیف ترتان بپردازید.

برای مثال یکی از توانایی های شما که بالاترین نمره را دارد "شجاعت" است و توانایی ضعیف تر شما "رهبری" است. شما می توانید بوسیله ی داشتن شجاعت کافی به منظور پذیرفتن محدودیت هایتان و در خواست کمک برای پروراندن توانایی های "رهبری تان" از "شجاعت" استفاده خوبی بکنید. یا اگر شما در "مهربانی" نمره ی بالایی کسب کردید می توانید بخاطر کامل نبودن تمام عیارتان این توانایی را برای مهربان تر بودن با خودتان به کار ببرید.

 

لطفا بخاطر داشته باشید که یادگیری چیز جدید زمان می برد و انتظار داشتن اینکه توانایی های ضعیف ترتان یک شبه قویتر شوند بیهوده است.

یافتن توانایی ها در دیگران

این فصل عمدتا بر توانایی های ویژه خودتان تمرکز داشت. بهرحال این نیز همچنین مهم است که قادر باشیم توانایی های ویژه افراد دیگر و اینکه آنها چگونه می توانند مکمل توانایی های ویژه شما باشند را نیز تشخیص داده و برای آنها ارزش قائل شویم. آیا می توانید جهانی را تصور کنید که در آن هر کسی از توانایی های ویژه خود به بهترین وجه و عالی ترین شکل استفاده می کند؟ این جمله که "دو کله بهتر از یک کله کار می کند" را به یاد می آورید؟ توصیه یک فرد دیگر اغلب بسیار مفید است. این مطمئنا حقیقت دارد بخصوص وقتی که توانایی های ویژه وارد بازی می شوند. جمع شدن توانایی ها می تواند می تواند نیروی قدرتمندی برای بوجود آوردن شادکامی باشد و در سرکار، در خانواده تان یا در اجتماع باعث بوجود آوردن محیطی شود که در رویا آن را می دیدید.

شناختن فضیلت های افراد دیگر

شما عموما از توانایی های ویژه تان به طور روزمره به شیوه های عملی استفاده می کنید. فضیلت ها مربوط به کمالات اخلاقی هستند و به طور طبیعی معنوی هستند. برای مثال 6 عنوان ارائه شده در بخش " Playing to your strength" (خردمندی و دانش، شجاعت، عشق، عدالت، میانه روی  و تعالی) همه جزو فضیلت ها هستند اما جنبه های متفاوتی از این فضیلت ها بعنوان توانایی های ویژه معرفی شده اند  چونکه با این توانایی های ویژه تان است که یک فضیلت خاص را نشان می دهید.

شناختن و تصدیق کردن فضیلت های افراد دیگر به شما در این موارد کمک می کند:

ü     شناسایی کردن افرادی که می خواهید آنها را بشناسید و وقتتان را با آنها سپری کنید

ü     پی بردن به توانایی های ویژه در افراد دیگری که توانایی های ویژه خودتان را تکمیل می کنند

ü     دادن مدل هایی به شما که می توانید از آنها تقلید کنید

ü      بوجود آوردن روابط سالم، عمیق و معنی دار بوسیله ی آگاه بودن از فضیلت های افراد دیگر

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع:

1- سلیگمن مارتین (1388) نظریه درماندگی آموخته شده و روانشناسی مثبت نگر ترجمه کریمی نشر دانژه

2 – صالحی ، مرضیه پور و آذر نالی نوید(1392) روانشناسی مثبت ، تهران – نشر نسیم دانش فردار

3 – سلیگمن مارتین (1392)شادمانی درونی ، ترجمه دکتر مصطفی تبریزی، رامین کریمی،علی نیلوفری  

Duckworth, A. L., Steen, T. A., & Seligman, M. E. P. (2005). Positive Psychology In Clinical Practice. Annu Rev Clin Psychol, 1, 629-651. doi: 10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.144154

Gable, S. L., & Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology? Rev Gen Psychol, 9(2), 103-110. doi: 10.1037/1089-2680.9.2.103

Linley, P. A., Joseph, S., Harrington, S., & Wood, A. M. (2006). Positive psychology: Past, present, and (possible) future. The Journal of Positive Psychology, 1(1), 3-16. doi: 10.1080/17439760500372796

Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. New York: Oxford University Press, Inc.

Seligman, M. (2002). Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. Australia: Random House Australia.

Seligman, M. E. P., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. Am Psychol, 55(1), 5-14. doi: 10.1037/0003-066x.55.1.5

Seligman, M. E. P., Parks, A. C., & Steen, T. (2004). A balanced psychology and a full life. Biol Sci, 359, 1379-1381.

Seligman, M. E. P., Rashid, T., & Parks, A. C. (2006). Positive Psychotherapy. Am Psychol, 61(8), 774-788.

Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive Psychology Progress. Empirical Validation of Interventions. Am Psychol, 60(5), 410-421. doi: 10.1037/0003-066X.60.5.410

Diener, R. B. (2011). Applied Positive Psychology: Progress and Challenges. Eur Health Psychol, 13(2), 24-26.